• Աշխատում ենք 09 00 մինչ 20 00, Ամեն օր:
  • +374 (093) 78 78 33
  • usum@usum.am

ՀՀ համախառն ներքին արդյունքի կառուցվածքը և դինամիկան

  • Ներբեռնումներ: 0
  • Դիտումներ: 2067
  • Տնտեսագիտության տեսություն
  • 12/Դեկտեմբեր/2018

ՀԱՎԱՆԻՐ ԿԻՍՎԻՐ ՏԱՐԱԾԻՐ 

Բովանդակություն Ներածություն………………………………………………………………………..........................3 Գլուխ 1. ՀՆԱ 1. § ՀՆԱ-ի էությունը, հաշվարկման եղանակները¦……………………………………….4 2. §Անվանական և իրական ՀՆԱ¦……………………………………………………………...8 3. §Ցուցանիշային առավեությունները և թերությունները¦………………..………………11 Գլուխ 2. ՀՀ համախառն ներքին արդյունքի դինամիկան 1. §ՀՀ ՀՆԱ-ի դինամիկան¦…………………………………………………………….……...13 2. § Հայաստանում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն¦……………….…….16 3. §2017թ. ՀՆԱ-ի եռամսյակային և տարեկան տվյալների ներկայացումն¦…………....18 Եզրակացություն………………………………………………………………..……………………...20 Հավելված..................................………………………………………………….…………………...21 Օգտագործված գրականության ցանկ……………………………………………...………………..23   Ներածություն Աշխատանքը վերնագրված է §ՀՀ համախառն ներքին արդյունքի կառուցվածքը և դինամիկան¦: Կազմված է 2 գլխից, յուրաքանչյուրը համապատասխանաբար ունեն 4 և 2 ենթագլուխներ, որոնք յուրաքանչյուրը վերնագրված է տվյալ գլխի բովանդակությունով: Առաջին գլխի առաջին ենթահարցի մեջ ներկայացրել եմ, թե ՀՆԱ-ն իրենից ինչ է ներկայացնում ընդհանուր առմամբ, և ինչպես կարող ենք հաշվարկել: Երկրորդ ենթագլխի մեջ նկարագրված է, թե ինչ է անվանական և իրական ՀՆԱ-ն, և բերել եմ մի փոքրիկ օրինակ: Իսկ հնարավոր է մի ոլորտ որտեղ չլինի թերություններ: Իհարկե ոչ. երրորդ գլուխը հետազոտում է առավելությունները և թերությունները ցուցանիշների: Քանի որ ապրում ենք ՀՀ-ում, որտեղ նույնպես գորյություն ունի ՀՆԱ չորրորդ գլխի մեջ ներկայացրել եմ,թե ՀՀ-ում 1շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն ինչ քանակի է: Երկրորդ գլխի առաջին ենթագլուխը նկարագրում է ՀՀ ՀՆԱ-ի դինամիկան վերջին տարիներին, իսկ երկրորդ ենթագլուխը ամբողջ 2017թ ՀՆԱի մեծություններն է նկարագրում: Աշխատանքի նպատակն է բացահայտել ՀՆԱ-ի դինամիկան վերջին տարիներին, համեմատել այս տարվա մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի քանակը նախորդ տարվա հետ: Աշխատանքի մեջ ներառված է նաև հավելվածը որտեղ ներկայացված են վիճակագրական տվյալներ 2000-2017թթ ընկած ՀՆԱ-ի ցուցանիշները և վերջին տարվա ՀՆԱ-ի ցուցանիշներով առաջատար 10 երկրները:   Գլուխ 1. ՀՆԱ 1. §ՀՆԱ-ի էությունը, հաշվարկման եղանակները¦ Համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) բնութագրում է երկրի տնտեսությունում արտադրված ապրանքների ու ծառայությունների (հանած միջանկյալ սպառումը) արժեքը` նախատեսված վերջնական սպառման, կուտակման և զուտ արտահանման համար: ՀՆԱ-ի եռամսյակային և տարեկան ցուցանիշների հաշվարկի համար հիմք են հանդիսանում ՀՀ ԱՎԾ ամփոփ, ՀՀ կենտրոնական բանկի և ՀՀ ֆինանսների նախարարության տվյալները: ՀՆԱ-ն հաշվարկվում է երեք եղանակներով` արտադրական, եկամուտների ձևավորման և եկամուտների օգտագործման (ծախսային): Àëï ͳËë»ñÇ` Ðܲ-Ç Ñ³ßí³ñÏÙ³Ý Ù»Ãá¹Á ë»ñïáñ»Ý ϳåí³Í ¿ ավելացված արժեքի հաշվարկամն Ù»Ãá¹Ç Ñ»ï, ù³ÝÇ áñ í»ñçÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñ áõ ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñ •ÝáÕ ßáõÏ³Û³Ï³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý ëáõբÛ»ÏïÝ»ñÁ` ïݳÛÇÝ ïÝï»ëáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ýÇñٳݻñÝ áõ å»ïáõÃÛáõÝÁ, ϳï³ñáõÙ »Ý áñáß³ÏÇ Í³Ëë»ñ Ðܲ-Ç ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: Àëï ͳËë»ñÇ Ù»Ãá¹Çª Ðܲ-Ç Ñ³ßí³ñÏáõÙÁ Ñ»ÝíáõÙ ¿ ³ÛÝ »É³Ï»ï³ÛÇÝ ¹ñáõÛÃÇ íñ³, áñ ³ñï³¹ñí³Í ³ñ¹ÛáõÝùÇ ³ñÅ»ùÁ ѳí³ë³ñ ¿ ϳï³ñí³Í ͳËë»ñÇ •áõÙ³ñÇÝ: Ðܲ-Ç Ñ³ßí³ñÏÙ³Ý Í³Ëë³ÛÇÝ Ù»Ãá¹Ç ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõ٠ͳËë»ñÁ ¹³ë³Ï³ñ•íáõÙ »Ý Ñ»ï¨Û³É Ï»ñå.  բݳÏãáõÃÛ³Ý ³ÝÓÝ³Ï³Ý ëå³éÙ³Ý Í³Ëë»ñ (C),  ýÇñٳݻñÇ ÏáÕÙÇó ϳï³ñíáÕ Ý»ñ¹ñáõÙ³ÛÇÝ Í³Ëë»ñ (I),  å»ïáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó ³åñ³ÝùÝ»ñÇ áõ ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ •ÝÙ³Ý Í³Ëë»ñ (G),  ½áõï ³ñï³Ñ³ÝáõÙ (NX): ²ÛëåÇëáí, Ýßí³Í ͳËë»ñÇ ³ÙբáÕçáõÃÛáõÝÁ Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ Ðܲ-Ç ³ñÅ»ùÁ ϳ٠ï³ñí³ ÁÝóóùáõÙ ³ñï³¹ñí³Í ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ áõ ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßáõÏ³Û³Ï³Ý ³ñÅ»ùÁ, áñÁ Ïáõݻݳ Ñ»ï¨Û³É բ³Ý³Ó¨³ÛÇÝ ï»ëùÁ. Ðܲ=C+I+G+NX: ´Ý³ÏãáõÃÛáõÝÁ ͳËë»ñ ϳï³ñáõÙ ¿ »ñϳñ³ï¨ û•ï³•áñÍÙ³Ý ³ÝÓÝ³Ï³Ý ëå³éÙ³Ý ³åñ³ÝùÝ»ñ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ëÝݹÇ, ѳ•áõëïÇ ³é³ñϳݻñ •Ý»Éáõ ¨ ½³Ý³½³Ý ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹ÇÙ³ó í׳ñáõÙÝ»ñÇ Ó¨áí: üÇñٳݻñÝ ³Ù»Ý ï³ñÇ Í³Ëë»ñ »Ý ϳï³ñáõÙ Ýáñ ÑáõÙù, ÝÛáõûñ, Ù»ù»Ý³Ý»ñ áõ ë³ñù³íáñáõÙÝ»ñ •Ý»Éáõ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý •áñÍÁÝóóáõÙ •ïÝíáÕ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ï³åÇï³ÉÇ Ù³ßí³ÍùÁ ÷áËѳïáõó»Éáõ` ³Ùáñïǽ³óÇáÝ Ñ³ïϳóáõÙÝ»ñ ϳï³ñ»Éáõ Ó¨áí: ä»ïáõÃÛáõÝÝ Çñ ïÝï»ë³Ï³Ý áõ ù³Õ³ù³Ï³Ý •áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ ѳٳñ ѳٳå³ï³ëË³Ý •ÝáõÙÝ»ñ ¿ ϳï³ñáõÙ ³ß˳ï³ÝùÇ, ³åñ³ÝùÝ»ñÇ áõ ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßáõϳݻñáõÙ: ä»ïáõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ ¿ ݳ¨ ïñ³Ýëý»ñï ͳËë»ñ, áñáÝù ³ÝѳïáõÛó ͳËë»ñ »Ý ¨ ϳå ãáõÝ»Ý ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ •áñÍáÝÇ Í³é³ÛáõÃÛ³Ý Ñ»ï, ѻ勉բ³ñ Ðܲ-Ç Ù»ÍáõÃÛ³Ý Ù»ç ã»Ý ѳßí³ñÏíáõÙ: ijٳݳϳÏÇó ³ß˳ñÑáõÙ »ñÏñÝ»ñÇ ×ÝßáÕ Ù³ëÁ μ³ó ïÝï»ëáõÃÛ³Ý Ùá¹»É ¿ ÏÇñ³éáõÙ, áñÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ »ñÏñÝ»ñÇ ÙÇç¨ ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý •áñÍáÝÝ»ñÇ ³½³ï ï»Õ³ß³ñÅ ¿ ϳï³ñíáõÙ, ѻ勉բ³ñ, ³ñï³Ñ³ÝíáõÙ áõ Ý»ñÙáõÍíáõÙ »Ý ³åñ³ÝùÝ»ñ áõ ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñ, ¨ »ñÏñÝ»ñÇ ³ñï³ùÇÝ ïÝï»ë³Ï³Ý •áñͳñùÝ»ñáõ٠ϳñáÕ »Ý ³é³ç³Ý³É »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ áõ ͳËë»ñÇ ï³ñբ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù ³½¹áõÙ »Ý Ðܲ-Ç Ù»ÍáõÃÛ³Ý íñ³: ²ñï³¹ñ³Ï³Ý Ù»Ãá¹Á å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ ϳï³ñ»É բ³í³Ï³Ý ¹Åí³ñ ¨ ͳí³ÉáõÝ Ñ³ßí³ñÏÝ»ñ: ²Ûë Ù»Ãá¹Ç ¿áõÃÛáõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ѳßí³ñÏíáõÙ ¿ ïíÛ³É ³ñ¹ÛáõÝùÇ ³ñï³¹ñáõÃÛ³ÝÁ Ù³ëݳÏóáÕ ïÝï»ë³í³ñáÕ բáÉáñ ëáõբÛ»ÏïÝ»ñÇ Ý»ñ¹ñáõÙÝ»ñÁ, Ýñ³Ýó ÏáÕÙÇó ëï»ÕÍí³Í Ýáñ ³ñÅ»ùÁ, áñÁ Ýñ³Ýù ³Ù»Ý ³Ý•³Ù Ùdzóñ»É, ³í»É³óñ»É »Ý Çñ»Ýó ÏáÕÙÇó •Ýí³Í ¨ û•ï³•áñÍí³Í ÝÛáõûñÇÝ, ÏÇë³ý³բñÇϳïÝ»ñÇÝ, áñáÝó ³Ýí³Ý»É »Ýù ÙÇç³ÝÏÛ³É ³ñ¹ÛáõÝù: ö³ëïáñ»Ý, ³ñï³¹ñ³Ï³Ý Ù»Ãá¹áí Ðܲ-Ý Ñ³ßí³ñÏ»ÉÇë, ïÝï»ë³í³ñáÕ ëáõբÛ»ÏïÝ»ñÇ Ñ³ëáõÛÃÝ»ñÇó å»ïù ¿ Ñ³Ý»É ÝÛáõûñÇ, ÏÇëý³բñÇϳïÝ»ñÇ ¨ û•ï³•áñÍí³Í ÙÛáõë ³é³ñϳݻñÇ •ÝÙ³Ý Í³Ëë»ñÁ: ¸³, Áëï ¿áõÃÛ³Ý, í»ñçÝ³Ï³Ý ëå³éÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ ßáõÏ³Û³Ï³Ý ³ñÅ»ùÇ ¨ ÙÇç³ÝÏÛ³É ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ ³ñÅ»ùÝ»ñÇ ï³ñբ»ñáõÃÛáõÝÝ ¿: òáõÛó ï³Ýù ûñÇݳÏáí: ÆÝãå»ë Ýᯐ »Ýù, ó³Ýϳó³Í í»ñçÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÇ ³ñï³¹ñáõÃÛáõÝ Áݹ•ñÏáõÙ ¿ ÙÇ ù³ÝÇ ÷áõÉ, ûñÇݳÏ, ÏáëïÛáõÙÇ ³ñï³¹ñáõÃÛáõÝÁ: ´ñ¹Ç ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý •áñÍÁÝóóÁ ï»ÕÇ ¿ áõÝ»ÝáõÙ ³Ý³ëݳå³Ñ³Ï³Ý ý»ñÙ³ÛáõÙ, ¨ ³ñï³¹ñí³Í բáõñ¹Á í³×³éíáõÙ ¿ ٳݳͳ•áñÍ³Ï³Ý ýÇñÙ³ÛÇÝ 100 ¹ñ³Ù³Ï³Ý Ùdzíáñáí: ÀݹáõÝ»Ýù, áñ ³Ûë ÷áõÉáõÙ ³Ý³ëݳå³Ñ³Ï³Ý ý»ñÙ³Ý Çñ ïÝï»ëáõÃÛáõÝÇó ¹áõñë, ³ÛëÇÝùݪ ßñç³Ý³éáõÃÛ³Ý áÉáñïáõ٠ͳËë»ñ ãÇ Ï³ï³ñ»É, ¨ Çñ ³ñï³¹ñ³ÝùÇ Çñ³óáõÙÇó ëï³óí³Í ѳëáõÛÃÁ ϳ٠»Ï³ÙáõïÁ ѳí³ë³ñ ¿ բñ¹Ç ßáõÏ³Û³Ï³Ý •ÝÇÝ: ՎաñÓ, é»Ýï³ ¨ ëï³ÝáõÙ ÝáñÙ³É ß³ÑáõÛÃ: سݳͳ•áñÍ³Ï³Ý ýÇñÙ³Ý í»ñ³Ùß³ÏáõÙ ¿ բáõñ¹Á, ³ñï³¹ñáõÙ ¿ Ã»É ¨ í³×³éáõÙ: гßí³ñÏÁ ãբ³ñ¹³óÝ»Éáõ ѳٳñ ÁݹáõÝ»Ýù, áñ ѳçáñ¹ ÷áõÉ»ñáõÙ ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý •áñÍÁÝóóáõÙ, բ³óÇ ÙÇç³ÝÏÛ³É ³ñï³¹ñ³ÝùÇó, ³ÛÉ ÝÛáõûñ, ³é³ñϳݻñ ¨ ÙÇçáóÝ»ñ ã»Ý •ÝíáõÙ, ͳËë»ñ ã»Ý ϳï³ñíáõÙ: سݳͳ•áñÍ³Ï³Ý ýÇñÙ³Ý Ã»ÉÁ í³×³éáõÙ ¿ •áñÍí³Íù ³ñï³¹ñáÕ ýÇñÙ³ÛÇÝ 150 ¹ñ³Ùáí, ëï³óí³Í ѳëáõÛÃÇó ѳÝáõÙ ¿ բñ¹Ç` ÙÇç³ÝÏÛ³É ³ñï³¹ÛáõÝùÇ •ÝÙ³Ý Í³ËëÁ, 50 ÙdzíáñÝ ¿É բ³ßËíáõÙ ¿ ³ß˳ï³í³ñÓÇ, é»Ýï³ÛÇ, ïáÏáëÇ ¨ ß³ÑáõÛÃÇ Ó¨»ñáí: ö³ëïáñ»Ý, û° ٳݳͳ•áñÍ³Ï³Ý ¨ û° •áñÍí³Íù ³ñï³¹ñáÕ ýÇñٳݻñÁ ÙÇç³ÝÏÛ³É ³ñï³¹ñ³ÝùÇ ³ñï³¹ñáõÃÛ³ÝÁ ã»Ý Ù³ëݳÏó»É, ѻ勉բ³ñ ³Ù»Ý ³Ý•³Ù ³ñï³¹ñ³Ï³Ý Ýáñ ÷áõÉÇ •áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÁ ϳ½ÙáõÙ ¿ 50-³Ï³Ý Ùdzíáñ: ²Û¹ ÝáõÛÝ ëϽբáõÝùáí ¨ ïñ³Ù³բ³ÝáõÃÛ³Ùբ ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ÝáõÙ ÏáëïÛáõÙÇ áõ ¹ñ³ ³ñÅ»ùÇ ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý Ñ³çáñ¹ ÷áõÉ»ñÁ, ¨ ÏáëïÛáõÙÁ í³×³éíáõÙ ¿ í»ñçÝ³Ï³Ý ëå³éáÕÇÝ` •Ýáñ¹ÇÝ: ²Ûë Ù»Ãá¹áí Ðܲ-Ç Ù»ÍáõÃÛ³Ý Ñ³ßí³ñÏÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï ³é³Ýóù³ÛÇÝ Ñ³ñóÝ ³ÛÝ ¿, û DZÝãÁ å»ïù ¿ ÁݹáõÝ»É áñå»ë ÑÇÙù` ÁݹѳÝáõñ ³ñÅ»±ùÁ, û± í»ñçÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÇ ³ñÅ»ùÁ: ÖÇßï å³ï³ë˳ÝÁ Ù»ÏÝ ¿` í»ñçÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÇ (ÏáëïÛáõÙÇ) ³ñÅ»ùÁ, áñÁ áñáßíáõÙ ¿ ³í»É³óí³Í ³ñÅ»ùÝ»ñÇ •áõÙ³ñáí, áñÁ ¨ ϳ½ÙáõÙ ¿ ïíÛ³É ³ñ¹ÛáõÝùÇ ßáõÏ³Û³Ï³Ý •ÇÝÁ: ºÃ» Ðܲ-Ç Ù»ÍáõÃÛ³Ý Ñ³ßí³ñÏÇ Å³Ù³Ý³Ï ÑÇÙù ÁݹáõÝ»Ýù ÁݹѳÝáõñ ³ñÅ»ùÁ, ³å³ í»ñçÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÇ ³ñÅ»ùÇ Ù»ç ÙïÝáÕ ÝÛáõÃÇ, ÑáõÙùÇ ¨ ³ÛÉ ³é³ñϳݻñÇ ³ñÅ»ùÝ»ñÁ Ïѳßí³ñÏí»Ý ÏñÏݳÏÇ, »é³ÏÇ ¨ ³ÛÉ ³Ý•³ÙÝ»ñ, áõ Ðܲ-Ç ³ñÅ»ùÁ ³ñÑ»ëï³Ï³Ýáñ»Ý Ïٻͳݳ: àñå»ë½Ç բ³ó³éíÇ ÏñÏݳÏÇ Ñ³ßí³ñÏÁ, ¨ ×Çßï å³ïÏ»ñ³óáõÙ áõݻݳÝù Ðܲ-Ç Ù»ÍáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, å»ïù ¿ ³Ù»Ý ÙÇ Í³Ëë ϳ٠ëï»ÕÍí³Í ³ñÅ»ù ѳßí³ñÏ»É Ù»Ï ³Ý•³Ù, ¨ Ù»ñ ûñÇݳÏÇ ïíÛ³ÉÝ»ñÇó Ïå³ñ½íÇ, áñ Ù»Ï ÏáëïÛáõÙ ³ñï³¹ñ»Éáõ Å³Ù³Ý³Ï Çñáù ëï»ÕÍí»É ¿ 350 Ùdzíáñ ³ñÅ»ù ¨ áã û 1350: ²ÛëåÇëáí, ³í»É³óí³Í ³ñÅ»ùÁ ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý ¨ ßñç³Ý³éáõÃÛ³Ý ³Ù»Ý ÙÇ ÷áõÉáõÙ ³ñï³¹ñí³Í ³ñ¹ÛáõÝùÇ ¨ ͳé³ÛáõÃÛ³Ý ßáõÏ³Û³Ï³Ý •ÝÇ ¨ Ù³ï³Ï³ñ³ñÝ»ñÇó ýÇñٳݻñÇ •Ý³Í ÑáõÙùÇ, ÝÛáõûñÇ áõ ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñÇ •Ý»ñÇ ï³ñբ»ñáõÃÛáõÝÝ ¿: Ðܲ-Ç Ñ³ßí³ñÏÁ Áëï »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ Ù»Ãá¹Ç »Ýó¹ñáõÙ ¿ ѳßí³ñÏ»É »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ ÑáëùÁ ïÝï»ëáõÃÛ³Ý Ù»ç: ¸³ ϳñ»ÉÇ ¿ Ý»ñϳ۳óÝ»É áñå»ë •áñÍáݳÛÇÝ »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ •áõÙ³ñ, »Ï³ÙáõïÝ»ñ, áñáÝù ëï³ÝáõÙ »Ý ßáõϳÛÏ³Ý ïÝï»ëáõÃÛ³Ý ëáõբÛ»ÏïÝ»ñÁ` å»ïáõÃÛáõÝÁ, ýÇñٳݻñÁ ¨ ïݳÛÇÝ ïÝï»ëáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳ٠բݳÏãáõÃÛáõÝÁ: ²Ûë ëáõբÛ»ÏïÝ»ñÇ »Ï³ÙáõïÝ»ñÁ »ÝóñÏíáõÙ »Ý í»ñ³բ³ßËÙ³Ý, ¨ Ó¨³íáñíáõÙ »Ý »ñÏñáñ¹³Ï³Ý ϳ٠³Í³ÝóÛ³É »Ï³ÙáõïÝ»ñ: ÜϳïÇ áõݻݳÉáí ³Û¹ ûñÇݳã³÷ ѳݕ³Ù³ÝùÁ, Ýß»Ýù ïÝï»ëáõÃÛ³Ý Ù»ç Ó¨³íáñíáÕ »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ ³é³í»É ÑÇÙÝ³Ï³Ý ï»ë³ÏÝ»ñÁ. 1. ì³ñÓáõ ³ß˳ïáÕÝ»ñÇÝ í׳ñí³Í ÁݹѳÝáõñ ³ß˳ï³í³ñÓÁ, áñÁ »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ Ù»ç Çñ ï»ë³Ï³ñ³ñ Ïßéáí ³Ù»Ý³Ù»ÍÝ ¿: 2. Ò»éݳñϳï»ñ»ñÇ, ýÇñٳݻñÇ, բ³ÅÝ»ïÇñ³Ï³Ý ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ß³ÑáõÛÃÁ: 3. è»Ýï³ÛÇÝ »Ï³ÙáõïÝ»ñÁ, áñáÝù ëï³óíáõÙ »Ý ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý •áñÍÁÝóóÇ Ù»ç ÑáÕÇ, •áõÛùÇ, ϳåÇï³ÉÇ Ý»ñ•ñ³íÙ³Ý Ñ»ï¨³Ýùáí ¨ áñáÝó ï»ñ»ñÁ ³Û¹ »Ï³ÙáõïÝ»ñÝ ëï³ÝáõÙ »Ý ³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý •áñÍÁÝóóÇÝ ³ÝÙÇç³Ï³Ýáñ»Ý ãÙ³ëݳÏó»Éáí: 4. ì³ñÏÇ ¹ÇÙ³ó ëï³óíáÕ ïáÏáëÝ»ñ: 5. سÝñ Ó»éݳñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÷áùñ Ù³ëݳíáñ Ó»éݳñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ϳÙ, ³ÛÉ Ï»ñå ³ë³Íª ãÏáñåáñ³óí³Í Ó»éݳñϳïÇñ³Ï³Ý ѳïí³ÍÇ ëï³ó³Í »Ï³ÙáõïÁ ϳ٠߳ÑáõÛÃÁ: 6. ä»ïáõÃÛ³Ý »Ï³ÙáõïÝ»ñÁ, áñáÝù •áÛ³ÝáõÙ »Ý í»ñÁ Ýßí³Í »Ï³ÙáõïÝ»ñÇó •³ÝÓíáÕ áõÕÕ³ÏÇ ¨ ³ÝáõÕÕ³ÏÇ Ñ³ñÏ»ñÇó: Դիտարկենք ՀՆԱ-ն հետևյալ օրինակի միջոցով։ Ենթադրենք՝ Ա երկիրը ընթացիկ և նախորդ տարիներին արտադրել է նշված ապրանքներն ու ծառայությունները նշված գներով (օրինակում ներկայացված են պայմանական թվեր): Երբ հաշվարկում ենք, թե Ա երկիրն ընդամենը որքան ապրանքներ և ծառայություններ է արտադրել, օրինակ՝ ընթացիկ տարում, ստանում ենք Ա երկրի ընթացիկ տարվա ՀՆԱ ցուցանիշը՝ 6221.75, իսկ նախորդ տարում՝ 6073.8: Ապրանք/ Ծառայություն Նախորդ տարի Ընթացիկ տարի Քանակ Գին Ընդամենը Քանակ Գին Ընդամենը Հաց 1000 2 2000 998 2 1996 Կաթ 200 2 400 200 2 400 Պանիր 105 20 2100 97 24 2328 Էլեկտրաէներգիա 1996 0,55 1097.6 1995 0,45 897.75 Վարսավիրական Ծառայություններ 20 13 260 20 18 360 Թատրոն 9 24 216 10 24 240 Գումարը 6073.8 6221.75 Երբ պետք է հաշվարկել մի ամբողջ երկրի ՀՆԱ-ն, վիճակագիրները և տնտեսագետները կարող են կիրառել բազմաթիվ մեթոդներ, որոնցից ամենատարածվածի համաձայն՝ անհրաժեշտ է հաշվարկել հետևյալ բաղադրիչների գումարը՝ՀՆԱ = Սպառում + Ներդրումներ + Պետական ծախսեր + Զուտ արտահանում (Զուտ արտահանում = Արտահանում - Ներմուծում)Այս ցուցանիշը ժամանակի ընթացքում ունեցավ զարգացումներ։ Հասկանալու համար, թե ինչպիսին է ՀՆԱ-ն, հաշվի առնելով նաև երկրի բնակչության քանակը, սկսեց կիրառվել մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն, որը կստանանք, եթե ՀՆԱ ցուցանիշը բաժանենք տվյալ երկրի բնակչության թվի վրա։ Այսպես են գնահատում երկրի բնակչության կյանքի որակը։Երկրները տարբերվում են իրենց «ապրելու ծախսերով»․ որոշ երկրներում գներն ավելի բարձր են, նույն ապրանքներն ավելի թանկ են, քան այլ երկրներում, տարբեր են նաև հարկերի չափերը, փոխարժեքները։ Այս գործոնների ազդեցությունը հաշվի առնելով՝ այժմ մեծապես կիրառվում է ՀՆԱ ցուցանիշի մեկ այլ զարգացում՝ ՀՆԱ մեկ շնչի հաշվով՝ գնողունակության համարժեքությամբ։  2. §Անվանական և իրական ՀՆԱ¦ Կիրառվում են անվանական (նոմինալ) ՀՆԱ, իրական ՀՆԱ, փաստացի ՀՆԱ և պոտենցիալ ՀՆԱ ցուցանիշները։ • Անվանական (նոմինալ) ՀՆԱ - ընթացիկ, տարվա գներով հաշվարկված ՀՆԱ-ն է։ • Իրական ՀՆԱ - թողարկված արտադրանքի փաստացի ծավալն է՝ հաշվարկված բազիսային(նախորդ), տարվա գներով։ Իրական ՀՆԱ-ն հաշվարկելու համար պետք է օգտագործել գների ինդեքսը։ Իրական ՀՆԱ (Q) = Անվանական ՀՆԱ (PQ) / ՀՆԱ դեֆլյատոր (P), որտեղ ՀՆԱ դեֆլյատոր (P) = Անվանական ՀՆԱ (PQ) / Իրական ՀՆԱ (Q) • Փաստացի ՀՆԱ - ՀՆԱ-ն է՝ ոչ լիարժեք զբաղվածության պայմաններում։ • Պոտենցիալ ՀՆԱ - ՀՆԱ-ի կանխատեսումն է՝ լիարժեք զբաղվածության պայմաններում։ Եթե երկու երկրներում էլ մեկ շնչին բաժին հասնող ՀՆԱ-ն նախորդ տարում եղել է, օրինակ, 3700 դոլար, իսկ գնողունակության համարժեքությամբ՝ մեկում 8800 դոլար, իսկ մյուսում՝ 7900 դոլար, ապա ստացվում է, որ առաջին երկրում իրականում բնակչության գնողունակությունը շատ ավելի բարձր է, քան մյուսում, առաջինի բնակիչներն իրենց եկամտով ավելի շատ ապրանքներ և ծառայություններ կարող են ձեռք բերել։ Առաջին հայացքից, դիտարկելով երկու տարիների ընթացքում Ա երկրի գրանցած ՀՆԱ ցուցանիշները, կարող ենք ասել, որ Ա երկիրն ընթացիկ տարում գրանցել է 2.4 %-ի չափով տնտեսական աճ։ Վերջինս անվանում են անվանական ՀՆԱ աճ կամ արժեքով արտահայտված աճ։ Սակայն կարևոր է հաշվի առնել մի հանգամանք ևս. եթե ընթացիկ տարում ապրանքներն ու ծառայությունները նույն քանակով են արտադրվել, ինչ նախորդ տարում, սակայն, դրանց գներն աճել են, ուրեմն ի՞նչ՝ արդյոք ունե՞նք աճ։ Պետք է հաշվի առնել գների աճի ազդեցությունը, այսինքն՝ չեզոքացնել միայն գների աճի «շնորհիվ» ունեցած աճը, տեսնել, թե որքան է ՀՆԱ իրական կամ ծավալային աճ գրանցվել։ Ա երկրի օրինակով կստացվի, որ ընթացիկ տարում այն ունեցել է ՀՆԱ 2.4 % աճ՝ (6221.75 – 6073.8) ÷ 6073.8 × 100% = 2.4%: Այժմ հաշվի առնենք նաև գների աճը, որը կդիտարկենք գների ինդեքսի միջոցով։ Ենթադրենք՝ Ա երկրում սպառողական գների ինդեքսը, որն անվանում ենք նաև ՀՆԱ դեֆլյատոր, կազմել է 101.9 (այլ կերպ կարող ենք ասել, որ գնաճը կազմել է 1.9%): Ա երկրի իրական ՀՆԱ-ն կլինի՝ 6221.75 / 101.9*100= 6105.74 Իսկ իրական ՀՆԱ աճը կլինի՝ (6105.74 – 6073.8) ÷ 6073.8 × 100% = 0.53% Կարևոր է զանազանել իրական և անվանական տնտեսականարժեքները: Անվանական (կամ դրամական) արժեքն արտահայտվում է ընթացիկ գներով: Որոշակիժամանակահատվածի համար անվանական արժեքն արտացոլում է տնտեսական փոփոխականներիիրական մեծության փոփոխությունները, ինչպես նաև ինֆլյացիան՝ գների ընդհանուր մակարդակի փոփոխությունները: Դրան հակառակ՝ իրական արժեքն անտեսում է գների մակարդակի փոփոխության ազդեցությունը,արտացոլելով միայն տնտեսական փոփոխականների իրական մեծության փոփոխությունները: Այսինքն,օգտագործվող <<իրական>> տերմինը նշանակում է, որ տվյալները ճշգրտված են ինֆլյացիայիմակարդակով: Անվանական ՀՆԱ-ն՝ ընթացիկ գներով արտահայտված ՀՆԱ-ն է, իսկ իրական ՀՆԱ-ն՝ գների մակարդակի փոփոխություններով ճշգրտված ՀՆԱ-ն: Անվանական ՀՆԱն բազիսային տարվա համեմատկարող է աճել, եթե 1. արտադրվել են ավելի շատ ապրանքներ և ծառայություններ, 2. գներն աճել են: Քանի որ հաճախ անհրաժեշտություն է առաջանում համեմատել տարբեր ժամանակաշրջաններիփաստացի արտադրված ապրանքների և ծառայությունների քանակությունը, ապա ՀՆԱն պետք էազատել գների փոփոխության ազդեցությունից: Այդ խնդիրը լուծելու համար օգտվում են գներիինդեքսներից մեկը, որը անվանում են ՀՆԱ-ի դեֆլյատոր: ՀՆԱի դեֆլյատորը գների ինդեքս է, որը բացահայտում է որոշակի ժամանակահատվածում ՀՆԱի մեջներառված ապրանքների գնման ծախսերի հարաբերությունը բազիսային տարվա նույն ցուցանիշին:Բազիսային տարվան վերագրվում է 100 արժեքը: Եթե ՀՆԱի դեֆլյատորն ավելի մեծ է, քան 100-ը,նշանակում է գներն աճել են: ՀՀ ԱՎԾի կողմից գնահատվում են այն ՀՆԱի մեջ ներառված ապրանքները, որոնք արտադրվել ենտարվա ընթացքում: Ապրանքների նման զամբյուղը կարող է ներառել տներ, ավտոմեքենաներ, գրասենյակային շենքեր, բժշկական ծառայություններ, հաց, կաթ, զվարճանք և ՀՆԱում ներառված մյուսաօրանքները՝ ընթացիկ տարվա փաստացի գներով: Այնուհետև ԱՎԾն հաշվարկում է հետևյալ հարաբերությունը. (1) նշված ապրանքների ներկայացուցչական զամբյուղի գնման ծախսերն ընթացիկգներով, բաժանած՝ (2) միևնույն զամբյուղի գնման ծախսերն ավելի վաղ՝ բազիսային տարվա գներով:Ընտրված բազիսային տարվան վերագրվում է 100 արժեքը: Իրական ՀՆԱ(ը)=Անվանական ՀՆԱը X ՀՆԱ-ի դեֆ.(բ) / ՀՆԱ-ի դեֆ.(ը) Օրինակ: Անվանական ՀՆԱ Գների ինդեքս Իրական ՀՆԱ (մլրդ դրամ) ( ՀՆԱ դեֆ.(ը) - 100) (մլրդ դրամ) Բազիսային տարի 6,244 100.5 6,244 Ընթացիկ տարի 7.246 107.5 6.739 Տոկոսային աճ 16.0 7.5 7.9   3. §Ցուցանիշային առավեությունները և թերությունները¦ ՀՆԱ-ն հաշվարկելը տարբեր երկրներին ընձեռում է մի շարք հնարավորություններ։ Այս ցուցանիշի շնորհիվ հնարավոր է՝ • պատկերացում կազմել տվյալ երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի մասին, • գնահատել կյանքի որակը, • դիտարկել տվյալ երկրի տնտեսության վիճակը տարբեր ժամանակաշրջաններում, համեմատել տարբեր երկրների հետ։ Սակայն ՀՆԱ ցուցանիշը, ինչպես և ցանկացած տնտեսական և վիճակագրական այլ ցուցանիշ, ունի իր թերությունները. • ՀՆԱ-ն բացառապես քանակական ցուցանիշ է, որը չի ներառում տեղեկատվություն, օրինակ՝ տնային տնտեսություններում կատարված աշխատանքների մասին, քանզի դրանք մեծ մասամբ չեն ստանում գումարային արտահայտություն: • ՀՆԱ-ում չեն ներառվում չգրանցված գործարքները՝ ստվերային շուկայում կատարված աշխատանքները, այնտեղ վաճառված ապրանքները և ծառայությունները։ Այդ պատճառով ստեղծվել են բազմաթիվ այլ ցուցանիշներ, որոնք լրացնում են ՀՆԱ բացերը:Տնտեսական իրավիճակը մեր երկրում գնահատելու նպատակով օգտագործվող ցուցանիշներից է Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը (ՏԱՑ)։ Ամեն ամիս հաշվարկվում է, թե արտադրանքի թողարկման իրական ծավալը նախորդ ամսվա համեմատ որքան է փոփոխվել։ Այնուհետև ամսական տվյալների հիման վրա հաշվարկվում է տարեկանը։ ՏԱՑ-ը հաշվարկվում է նախորդ տարվա տարեկան միջին գներով, ինչի արդյունքում կարողանում ենք հասկանալ ծավալի իրական փոփոխությունը։ Մարդկային զարգացման ինդեքսը անդրադառնում է 3 հիմնական ասպեկտների՝ կյանքի սպասվող տևողությանը, կրթության մակարդակին և մարդկանց կենսամակարդակին։ Այս ցուցանիշի նպատակն է անդրադառնալ երկրի տնտեսության որակական կողմերին։ 1. Երջանկության ինդեքսը, որը ստանալու համար հարցումներ են կատարում բնակիչների շրջանում, գնահատում, թե որքանով են մարդիկ գոհ կառավարությունից և հանրությունից, ինչ արժեհամակարգ ունեն և արդյոք կարողանու՞մ են ազատորեն պահպանել իրենց արժեքները :   Գլուխ 2 ՀՀ համախառն ներքին արդյունքի դինամիկան 1. §ՀՀ ՀՆԱ-ի դինամիկան¦ Հայաստանում մեկ շնչին բաժին ընկնող համախառն ներքին արդյունքը վերջին 5 տարում ավելացել է 438 հազար 984 դրամով և կազմել 1 մլն 501 հազար 667 դրամ: Նույն ցուցանիշը դոլարային արտահայտությամբ ավելացել է 3 հազար 766 դոլարով և կազմել 3 հազար 610 դոլար: Մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ ցուցանիշը 2013 թվականի համամատ աճել է 3.7 տոկոսով, որը մի փոքր ավելի է ՀՆԱ աճից և պայանավորված է բնակչության թվաքանակի նվազմամբ: «Բացառությամբ 2009 թվականի, երբ մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ ցուցանիշը զգալի նվազել է, ներկայումս այն կայուն աճ է դրսևորում: 2010 թվականից հետո յուրաքանչյուր տարի այն աճել է ավելի քան 100 հազար դրամով»: 2008-2009 թթ. համաշխարհային ճգնաժամից հետո որոշակիորեն փոխվել է ՀՆԱ բաղկացուցիչ ոլորտների կշիռը տարեկան ցուցանիշում: «Շինարարության ոլորտը, որի կշիռը ՀՆԱ-ում 2008 թվականին կազմում էր 25.3 տոկոս, այժմ նվազել է մինչև 9.3 տոկոսի: Դա պայմանավորված է նրանով, որ այս տարիներին ոլորտն անընդհատ անկում է գրանցել, բացառությամբ 2012 թ., երբ գրանցվեց մոտ 4 տոկոս աճ, որը էական չէր` հաշվի առնելով նախորդ տարիների անկումները: 2010 թվականի 16 տոկոս անկումը չհաշված, հաջորդող տարիներին գրանցվել է զգալի աճ: «2011 թվականին գյուղատնտեսության ոլորտի աճը կազմել է 14 տոկոս, 2012 թվականին` 9.5 տոկոս, իսկ 2013-ին` 7.2 տոկոս աճ Հայաստանի համախառն ներքին արդյունքը 2014 թվականին ընթացիկ գներով կազմել է 4 տրլն 525 մլրդ 875 մլն դրամ, որը 2013 թականի նկատմամբ աճել է 3.4 տոկոսով, այսինքն` նախորդ տարի գրանցվել է 3.4 տոկոս տնտեսական աճ: 2016 թվականի արդյունքներով մեր երկրում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն (համախառն ներքին արդյունք) կազմել է 3 հազար 512 ԱՄՆ դոլար (3 հազար 164 եվրո կամ 1 մլն 678 հազար 637 ՀՀ դրամ): Այս մասին տեղեկացնում են Ազգային վիճակագրական ծառայությունից: Ըստ հրապարակված տվյալների՝ հաշվետու տարում ՀՆԱ-ն ընթացիկ գներով կազմել է 5 տրլն 43 մլրդ 633.2 մլն ՀՀ դրամ: Համեմատության համար նշենք, որ 2015 թվանին ՀՆԱ-ն բնակչության մեկ շնչի հաշվով կազմել էր 3515.0 ԱՄՆ դոլար, 2014 թվականին՝ 3864.0 ԱՄՆ դոլար, իսկ 2013 թվականին՝ 3680.0 ԱՄՆ դոլար: 2010-2012 թվականներին ցուցանիշը գրանցել էր շարունակական աճ: Ճգնաժամային 2009 թվականին ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով կազմել էր 2821.0 ԱՄՆ դոլար, «նախաճգնաժամային» 2008 թվականին՝ 3778.0 ԱՄՆ դոլար: Նշենք նաև, որ «Հայաստանի Հանրապետության 2012-2025թթ. հեռանկարային զարգացման ռազմավարական ծրագրով» նախատեսվում է, որ 2025 թվականին, 2011 թվականի համեմատ, մեր երկրի բնակչության մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն գրեթե կեռապատկվի` կազմելով շուրջ 10000 ԱՄՆ դոլար : 2017 թվականի արդյունքներով մեր երկրում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն (համախառն ներքին արդյունք) կազմել է 3 հազար 880 ԱՄՆ դոլար (3 հազար 435 եվրո կամ 1 մլն 872 հազար 837 ՀՀ դրամ): Այս մասին տեղեկացնում են Ազգային վիճակագրական ծառայությունից: Ըստ հրապարակված տվյալների՝ հաշվետու տարում մեր երկրի ՀՆԱ-ն ընթացիկ շուկայական գներով կազմել է 5 տրլն 580 մլրդ 116.9 մլն ՀՀ դրամ: Համեմատության համար նշենք, որ 2016 թվականին մեր երկրում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմել էր 3512 ԱՄՆ դոլար: 2015 թվանին ցուցանիշը կազմել էր 3515.0 ԱՄՆ դոլար, 2014 թվականին՝ 3864.0 ԱՄՆ դոլար, իսկ 2013 թվականին՝ 3680.0 ԱՄՆ դոլար: Նշենք նաև, որ «Հայաստանի Հանրապետության 2012-2025թթ. հեռանկարային զարգացման ռազմավարական ծրագրով» նախատեսվում է, որ 2025 թվականին, 2011 թվականի համեմատ, մեր երկրի բնակչության մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն գրեթե կեռապատկվի` կազմելով շուրջ 10000 ԱՄՆ դոլար: Լավ կամ վատ ապրելու ցուցիչներից մեկը մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն է: Եթե 2018-ին հաջողվի իրագործել մեր ծրագրերը, ապա մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն կաճի շուրջ 300 դոլարով: Այսօր արդեն իսկ սպառման աճ ենք արձանագրել, որը փաստում է՝ կարծես թե ճիշտ ուղղությամբ ենք ընթանում։ Սպառումը բնութագրում է, թե ինչպիսին է մարդկանց կենսամակարդակը։ Մարդը սկսում է ավելի շատ սպառել, եթե տվյալ պահին իր մոտ կա եկամուտների աճ և եթե ունի ակնկալիք, դրական սպասումներ ապագայի նկատմամբ»,- նշեց նախարարը։ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն օրերս հրապարակել էր 2018 թվականի I և II եռամսյակների Համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ)-ի ցուցանիշները։ Ըստ ՎԿ տվյալների, երկրորդ եռամսյակում Հայաստանի ՀՆԱ-ն ընթացիկ գներով կազմել է 1 տրլն 358.4 մլրդ դրամ։ 2017 թվականի երկրորդ եռամսյակի համեմատ ՀՆԱ-ն աճել է 7.2%-ով։ Նշենք, որ առաջին եռամսյակում աճի ցուցանիշն ավելի մեծ էր՝ 2018 թվականի առաջին եռամսյակում՝ 2017-ի առաջին եռամսյակի համեմատ, ՀՆԱ իրական աճը 9.6% էր։ Սակայն հաշվի առնելով հուլիսին տնտեսական ակտիվության աճի արագացումը, կարելի է ենթադրել, որ այս տեմպով շարունակվելու դեպքում երրորդ եռամսյակի ՀՆԱ աճն ավելի բարձր կլինի։ Վիճակագրական կոմիտեի տվյալներից երևում է, որ ՀՆԱ հավելաճին նպաստել են տնտեսության բոլոր ճյուղերը։ Ամենից շատ՝ 4.3 տոկոսային կետով, ՀՆԱ-ի հավելաֆին նպաստել է առևտրի և ծառայությունների ոլորտը։ Արդյունաբերության (ներառյալ էներգետիկան) նպաստում է ՀՆԱ հավելաճին եղել է 1.5 տոկոսային կետ, գյուղատնտեսությունը նպաստել է 0.8, շինարարությունը՝ 0.5 տոկոսային կետի չափով ։ Հայաստանում մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն 2019 թվականին կկազմի 4 604 ԱՄՆ դոլար: Սպասվում էր, որ 2018թ մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կլինի 4280 դոլար, 2019-ին այն կկազմի 4604 դոլար, արդյոք սա է այն, ինչը մեր համար համարում ենք լավագույնը, թե՝ ոչ, իհարկե՝ ոչ:   2. § Հայաստանում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱն¦ Հայաստանում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմում է 3880 դոլար 2017 թվականի արդյունքներով մեր երկրում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն (համախառն ներքին արդյունք) կազմել է 3 հազար 880 ԱՄՆ դոլար (3 հազար 435 եվրո կամ 1 մլն 872 հազար 837 ՀՀ դրամ): Այս մասին տեղեկացնում են Ազգային վիճակագրական ծառայությունից: Ըստ հրապարակված տվյալների՝ հաշվետու տարում մեր երկրի ՀՆԱ-ն ընթացիկ շուկայական գներով կազմել է 5 տրլն 580 մլրդ 116.9 մլն ՀՀ դրամ: Համեմատության համար նշենք, որ 2016 թվականին մեր երկրում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմել էր 3512 ԱՄՆ դոլար: 2015 թվանին ցուցանիշը կազմել էր 3515.0 ԱՄՆ դոլար, 2014 թվականին՝ 3864.0 ԱՄՆ դոլար, իսկ 2013 թվականին՝ 3680.0 ԱՄՆ դոլար: Նշենք նաև, որ «Հայաստանի Հանրապետության 2012-2025թթ. հեռանկարային զարգացման ռազմավարական ծրագրով» նախատեսվում է, որ 2025 թվականին, 2011 թվականի համեմատ, մեր երկրի բնակչության մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն գրեթե կեռապատկվի` կազմելով շուրջ 10000 ԱՄՆ դոլար: 2019 թ. արդյունքներով, մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն Հայաստանում կկազմի 4,604 դոլար, այս տարվա ավարտին կանխատեսված 4.280 դոլարի փոխարեն: Միևնույն ժամանակ, 2015 թվականի վերջում այդ ցուցանիշը կազմել է 3,512 դոլար: Սեպտեմբերի 27-ին Հայաստանի կառավարությունը հավանություն է տվել 2019 թ. պետբյուջեի նախագծին: 2019 թվականի բյուջեն ծրագրային բյուջետավորման ձևաչափով պատրաստված հիմնական ֆինանսական և տնտեսական փաստաթուղթն է: Այսպես, 2019 թ. Հայաստանի անվանական ՀՆԱ-ն, ըստ հաջորդ տարվա բյուջեի նախագծի, կավելանա մոտ 560 միլիարդով, 2018 թ.-ի վերջին ակնկալվող 6,193.0 միլիարդ դրամից մինչև 6756.2 միլիարդ դրամ: ՀՆԱ-ի աճը, ըստ փաստաթղթի, կկազմի 4.9%, պետական բյուջեով սահմանված 4.5% փոխարեն: Հաջորդ տարվա բյուջեի եկամուտը համախառն եկամուտների գծով գնահատվում է 1,533,7 մլրդ դրամ (առանց միջկառավարական փոխանցումներից ստացվող եկամուտների), ծախսերի գծով`1,685,3 մլրդ դրամ (առանց միջպետական փոխանցումներից ստացվող եկամուտների), այս տարվա 1,500.5 մլրդ. դրամի փոխարեն: Դեֆիցիտը կազմում է մոտ 151,6 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 2,2%-ը, կանխատեսված`156,9 մլրդ դրամի փոխարեն, կամ ՀՆԱ-ի 2,7%-ը, բայց վերանայվել է մինչև`103,5 մլրդ դրամ: 2019 թվականին կապիտալ ծախսերը կաճեն 3.2%: Պետական գանձապետական եկամուտները կկազմեն 1 տրիլիոն 491 միլիարդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 22.1%-ը, որից հարկային եկամուտները և պետական տուրքերը կկազմեն 1 տրլն 399.2 միլիարդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 20.7%-ը, 1 255.8 միլիարդ դրամի կամ 20.3 տոկոսի փոխարեն: Ընթացիկ ծախսերը կկազմեն 1.4227 մլն դրամ:   3. §2017թ. ՀՆԱ-ի եռամսյակային և տարեկան տվյալների ներկայացումն¦ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայությունը այսօր հրապարակել է 2017թ. I և II եռամսյակների ՀՆԱ-ի նախնական տվյալները՝ արտադրական եղանակով։ Ըստ այդ տվյալների՝ 2017 թվականի 2-րդ եռամսյակում Հայաստանի ՀՆԱ-ի ծավալը ընթացիկ գներով կազմել է 1 տրիլիոն 205.1 մլրդ դրամ։ Առաջին եռամսյակում ցուցանիշը 971.9 մլրդ դրամ էր։ 2017 թվականի երկրորդ եռամսյակում՝ 2016 թվականի երկրորդ եռամսյակի համեմատ, ՀՆԱ իրական աճը կազմել է 5.5%։ Հիշեցնենք, որ ՀՆԱ աճը առաջին եռամսյակում 6.5% էր։ Փաստորեն՝ աճի տեմպը երկրորդ եռամսյակում փոքր-ինչ նվազել է։ Սակայն հաշվի առնելով. որ նախորդ տարվա 3-րդ և 4-րդ եռամսյակները անկումային են եղել, կարելի է ենթադրել որ այս տարվա 3-րդ և 4-րդ եռամսյակներում աճի տեմպը ավելի բարձր կլինի։ Նշենք, որ եռամսյակային կտրվածքով ՀՆԱ աճի ավելի բարձր ցուցանիշներ գրանցվել են միայն 2012 թվականի վերջին և 2013-ն սկզբին։ ԱՎԾ-ն չի հրապարակում 2017 թվականի առաջին կիսամյակի ՀՆԱ-ի աճի ցուցանիշը, սակայն կարելի է մոտավոր հաշվել, որ այն 6%-ի սահմաններում է։ Ինչպես նշեցինք՝ 2017 թվականի երկրորդ եռամսյակում ՀՆԱ ծավալը ընթացիկ գներով կազմել է 1 տրիլիոն 205.1 մլրդ դրամ, որից 129.6 մլրդ դրամը (ՀՆԱ-ի 10.8%-ը) արտադրանքի հարկերն են 1 տրիլիոն 75.5 մլրդ դրամը (89.8%-ը)՝ համախառն ավելացված արժեքը։ Ըստ տնտեսական գործունեության տեսակների խոշոր խմբավորումների՝ ՀՆԱ-ի մեծ մասը՝ 55.9%-ը, գեներացվել է առևտրի և ծառայությունների ոլորտում։ Արդյունաբերությունը (ներառյալ էներգետիկան) ապահովել է ՀՆԱ-ի 18.2%-ը, գյուղատնտեսությունը (ներառյալ՝ որսորդություն և անտառային տնտեսություն, ձկնորսություն, ձկնաբուծություն)՝ 10.1%-ը, շինարարությունը՝ 7.2%ը։ 2017 թվականի երկրորդ եռամսյակում արձանագրված 5.5% ՀՆԱ հավելաճին աճին ամենից շատ նպաստել է առևտրի և ծառայությունների ոլորտը՝ 5.9 տոկոսային կետով։ Արդյունաբերության ոլորտի նպաստումը 0.6 տոկոսային կետ է։Իսկ շինարարությունը և գյուղատնտեսությունը բացասական ազդեցություն են ունեցել ՀՆԱ-ի հավելաճի վրա՝ցուցանիշը նվազեցնելով, համապատասխանաբար, -1.2 և -0.տոկոսային կետով ։   Եզրակացություն Հետազոտելով §ՀՀ համախառն ներքին արդյունքի կառուցվածքը և դինամիկան» թեման եկա հետևյալ եզրահանգումներին: Հայաստանի Հանրապետությունում ամենաբարձր ՀՆԱ-ն կազմել է 2017թ.` 5568901.5: Եթե համեմատենք 2016 և 2017թթ ՀՆԱ-ն կտեսնենք որ աճ է գրնցվել 5,5%-ով, ինչը չի ենթադրում վատ արդյունք: 2017 թվականի արդյունքներով մեր երկրում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմել է 3 հազար 880 ԱՄՆ դոլար (3 հազար 435 եվրո կամ 1 մլն 872 հազար 837 ՀՀ դրամ)մինչ 2016թ. արդյունքներով մեր երկրում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմել է 3 հազար 512 ԱՄՆ դոլար (3 հազար 164 եվրո կամ 1 մլն 678 հազար 637 ՀՀ դրամ): Ինչից կարող ենք եզրակացնել որ գրանցվել է ՀՆԱ-ի աճ: Նաև կրողացել ենք հաշվարկել 2019թ 4 604 ԱՄՆ դոլար կկազմի: Այս ցուցանիշներից կկարողանանք կազմել ՀՀ ՀՆԱ-ի դինամիկան և կտեսնենք ամենացածր և ամենաբարձր ՀՆԱ-ի ցուցանիշները 2016-2018թթ:   Հավելված ՀՆԱ Թվական Բացարձակ արժեք(մլրդ) 2017 5568901.5 2016 5067293.5 2015 5043633.2 2014 4828626.3 2013 2555638.2 2012 4266460.5 2011 3777945.6 2010 3460202.7 2009 3141651.0 2008 3568227.6 2007 3149283.4 2006 2656189.8 2005 2242880.9 2004 1907945.4 2003 1624642.7 2002 1362471.7 2001 1175876.8 2000 1031338.3 ՀՆԱ-ի մեծությամբ վերջին տարվա 10 առաջատար երկրները Երկիրը Ցուցանիշը ԱՄՆ 18 տրիլիոն Չինաստան 11 տրիլիոն Ճապոնիա 4.4 տրիլիոն Գերմանիա 3.3 տրիլիոն Միացյալ Թագավորություն 2.9 տրիլիոն Ֆրանսիա 2.4 տրիլիոն Հնդկաստան 2 տրիլիոն Բրազիլիա 1.8 տրիլիոն Կանադա 1.5 տրիլիոն   Օգտագործված գրականության ցանկ 1. Курс экономической теории Чепурина М. Н. 2006 «АСА» 2. Курс экономической теории Сидоробич А. В. «ДИС» 1997 3. https://www.armstat.am/file/article/armenia_15_6.pdf 4. http://news.ameriagroup.am/հայաստանի-մակրոտնտեսական-իրավիճակի/ 5. Курс экономической теории Москва Издательцтво “ДИС” 1997 6. https://blognews.am/arm/news/73287/ashkharhi-10-amenaaxqat-petutyunnery.html

Մեկնաբանություններ նյութին: 0

avatar